Η καθημερινότητά μας είναι γεμάτη αντιθέσεις. Ή αν θέλαμε να το γενικεύσουμε κάπως, θα λέγαμε ότι η ίδια η ζωή είναι γεμάτη αντίθετα και αντιθέσεις. Πολλές φορές αντιμετωπίζουμε στην καθημερινότητά μας προβλήματα επειδή ακριβώς έχουμε τον δικό μας ξεχωριστό τρόπο σκέψης (κι άρα διαφορετικό τρόπο από τον διπλανό μας) σε κάποιο ζήτημα που μας απασχολεί. Και ανάλογα με το με ποιον ερχόμαστε σε αντιπαράθεση, το μονοπάτι της σύγκρουσής μας διαμορφώνεται άλλοτε μεταμορφούμενο σε ανηφόρα δύσβατη, άλλοτε σε λεωφόρο κι άλλοτε σε στενό δρομάκι δίπλα σε γκρεμό.
Ένα άλλο φαινόμενο που έχει παρατηρηθεί είναι πως τείνουμε να οχυρωνόμαστε πίσω από αυτό που εμείς θεωρούμε ως σωστό. Δηλαδή, πριν προλάβει ο άλλος να αντιδράσει, εμείς έχουμε ήδη χτίσει την άμυνά μας σε χρόνο ρεκόρ κι η καρδιά μας αρχίζει να ανεβάζει ρυθμούς περιμένοντας την θέση και την άποψη του άλλου ως επίθεση σ’αυτά που εμείς θεωρούμε ως τον μόνο σωστό δρόμο. Η σύγκρουση είναι πλέον έτοιμη να πάρει διαστάσεις πολεμικής κι εμείς αρχίζουμε να ψάχνουμε για συμμάχους.
Αρχίζουμε να λέμε την ιστορία στους κοντινούς μας ανθρώπους: στον/στην σύζυγό μας, στα αδέρφια μας, στους φίλους μας. Όμως, καθώς λέμε κάθε φορά την ίδια ιστορία, αρχίζουμε να θεωρούμε ως δεδομένο το ότι η δική μας εκδοχή είναι και η ίδια η μοναδική αλήθεια. Κι όσο περνάει ο καιρός τόσο προσκολλώμαστε στη δική μας οπτική γωνία οδηγούμενοι στο συμπέρασμα ότι αυτό που εμείς εξ’αρχής είδαμε ή πιστέψαμε είναι η πλήρης, η ολοκληρωτική αλήθεια.
Επίσης, το συμπέρασμα ότι εμείς κατέχουμε την αλήθεια, έχει άμεση σχέση και με το “φαινόμενο της παραπληροφόρησης” (misinformation effect) [βλ. εδώ, εδώ και εδώ]. Αυτό, με λίγα λόγια, σημαίνει ότι η μνήμη μας είναι αρκετά επιρρεπής στο να ξεχνάει γεγονότα, συμβάντα ή καταστάσεις και ταυτόχρονα πολύ εύκολο το να αντικατασταθούν πτυχές του συμβάντος με άλλες μη αληθείς.
Και μάλιστα, είναι απίστευτο το γεγονός ότι ασυνείδητα (αλλά -εννοείται- και ενσυνείδητα κάποιες φορές!) αρχίζουμε να γεμίζουμε τα κενά που είτε δεν καταλάβαμε καλά είτε απλά παρερμηνεύσαμε. Τα συμπεράσματα που βγάζουμε είναι συνήθως ακαριαία (κι άρα επιρρεπή σε λάθος) και γίνονται η βάση για να χτίσουμε πιο γερά την άμυνά μας έναντι του άλλου. Κι αν ο “άλλος”, ο “αντίπαλός” μας είναι κάποιος με τον οποίο έχουμε συγκρουστεί ξανά στο παρελθόν ή είναι κάποιος που δεν συμπαθούμε, τότε πολύ πιο αμείλικτα και ταχύτερα είναι τα συμπεράσματα που δημιουργούνται μέσα μας.
Συμπέρασμα; Αξίζει να κρατούμε όσο γίνεται ανεπηρέαστη την πυξίδα της καρδιάς μας από βιαστικές κρίσεις και να την συγκρατούμε όταν όλα θα μοιάζουν τετελεσμένα.
