Συνάντησα τυχαία έναν παλιό μου μαθητή στο δρόμο. Με ρώτησε τι είναι αυτή η διαμεσολάβηση που κάνω. Του απάντησα πως είναι ένας εναλλακτικός τρόπος επίλυσης διαφοράς. Αντί να πας στα δικαστήρια να σου λύσει τη διαφορά σου ο δικαστής, αποφασίζεις να προσπαθήσεις να λύσεις τη διαφορά σου εκτός δικαστικής αίθουσας, με τη βοήθεια ενός ουδέτερου, αμερόληπτου, ανεξάρτητου τρίτου. ‘Αυτός δεν θα σου λύσει το πρόβλημα: θα διευκολύνει εσένα και τον αντίδικό σου να δείτε το πρόβλημα σφαιρικά, να καταλάβετε τη θέση του άλλου και, εν τέλει, να δείτε αν μπορείτε να δημιουργήσετε μια κοινή βάση που θα σας βοηθήσει να επιλύσετε τη διαφορά σας’ του είπα.
Αφού του είπα και μερικά παραδείγματα, χαιρετηθήκαμε κι ο καθένας πήρε το δρόμο του. Καθώς επέστρεφα, σκέφτηκα πως η διαμεσολάβηση διαφέρει ουσιωδώς από την δικαστική διεκδίκηση στο εξής:
Στη διαμεσολάβηση, άσχετα με το πόσο έντονα αρνητικά συναισθήματα έχεις (εναντίον της άλλης πλευράς), κάνεις ένα σημαντικό βήμα: κάθεσαι ν’ακούσεις τι έχει να πει ο άλλος. Αντίστοιχα και ο άλλος κάθεται ν’ακούσει τι έχεις να πεις. Αυτό σημαίνει ότι αμφότεροι κάνουν την κίνηση να βγουν από την οχυρωμένη άποψή τους/θέση τους. Προσπαθούν να συναντήσουν το κοινό συμφέρον. Αυτή η κίνηση είναι που κάνει την τεράστια διαφορά: διότι όχι μόνο βοηθά στην καταπράυνση της αρνητικής χροιάς των συναισθημάτων, αλλά διασώζει τη σχέση και αυτό είναι το βήμα για να βρεθεί η λύση.
Στη δικαστική οδό εμμένεις σ’αυτό που θεωρείς σωστό (στο ‘δίκιο’ σου). Με τη βοήθεια του δικηγόρου σου, χτίζεις τη βάση της θέσης σου προσπαθώντας παράλληλα να αποκρούσεις την αντίθετη πλευρά. Άρα ακινησία. Ή μάλλον: μονομερής κίνηση οχύρωσης και ενίσχυσης της θέσης σου.
Σκοπός του παραλληλισμού αυτού δεν είναι η υποβάθμιση της δικαστικής οδού. Η δικαστική οδός ήταν και παραμένει ο πρωτεύων τρόπος επίλυσης των διαφορών. Η διαμεσολάβηση είναι εναλλακτικός τρόπος επίλυσης. Όμως, αν και οι δύο πλευρές είναι διατεθειμένες ν’αφήσουν (έστω και προσωρινά) την πολεμική στην άκρη, γιατί να μην δοθεί μια ευκαιρία και στην ειρηνική προσπάθεια εξεύρεσης λύσης;
