πρόλογος
Εδώ και μερικές ημέρες (από 1 Ιουλίου 2020) άρχισε να εφαρμόζεται σε μεγάλη μερίδα αστικών κι εμπορικών υποθέσεων η ΥΑΣ της διαμεσολάβησης1. Όμως, εδώ κι αρκετό καιρό (από μέσα Ιανουαρίου 2020) είχε ήδη ξεκινήσει η υποχρεωτική υπαγωγή σε ΥΑΣ των οικογενειακών διαφορών2. Ολοκληρώνοντας την ιστορική αναδρομή δέον να αναφέρουμε πως εδώ κι αρκετά χρόνια (ήδη από το 2010) έχει εισαχθεί στην ελληνική νομοθεσία ο θεσμός της διαμεσολάβησης3. Για την έννοια του θεσμού της διαμεσολάβησης έχουμε σε πάμπολλα άρθρα μας αναφερθεί. Ας αντικρύσουμε όμως το ερώτημα που γεννιέται: τι είναι αυτή η ΥΑΣ;
μια ευκαιρία
Η υποχρεωτική αρχική συνεδρία (ΥΑΣ)4 είναι ένα προστάδιο της διαμεσολάβησης. Δεν είναι διαμεσολάβηση –όπως λανθασμένα από πολλούς ακούγεται. Είναι μια ευκαιρία που δίνει ο Έλληνας νομοθέτης στον κάθε πολίτη ώστε να γνωρίσει πρακτικά αλλά και βιωματικά την έννοια της διαμεσολάβησης, να ενημερωθεί για τον θεσμό καθώς και για τα οφέλη και τα ευεργετήματα που ο θεσμός εμπεριέχει αν επιλεχθεί η διαμεσολάβηση ως διαδικασία για την επίλυση της διαφοράς του.
πού εφαρμόζεται
Εφαρμόζεται5 σε τέσσερις περιπτώσεις: α) στις οικογενειακές διαφορές (επιμέλεια, επικοινωνία, διατροφή, θέματα χρήσης οικογενειακής στέγης/κατοικίας, αποκτήματα συζύγων, κλπ), β) στις υποθέσεις τακτικής διαδικασίας (διαφορές αρμοδιότητας Μονομελούς Πρωτοδικείου με αντικείμενο διαφοράς άνω των 30.000€ καθώς και στις διαφορές που υπάγονται στο Πολυμελές Πρωτοδικείο), γ) σε περιπτώσεις όπου υπάρχει ρήτρα διαμεσολάβησης και δ) [προσθήκη μεταγενέστερη] στις κτηματολογικές διαφορές (όπως ορίζονται στο άρθρο 6§2εδ.δ’ του Ν. 2664/1998 ως ισχύει). Υπάρχουν συγκεκριμένες εξαιρέσεις6 που ορίζει ο νόμος, όμως είναι πλέον γεγονός ότι σημαντικό εύρος υποθέσεων εντάσσονται σε αυτή την Υποχρεωτική Αρχική Συνεδρία.
συνεδρία ενημέρωσης
Ο νομοθέτης τονίζει ρητά στο οικείο άρθρο πως η Υποχρεωτική Αρχική Συνεδρία είναι μια συνεδρία που γίνεται μεταξύ του διαμεσολαβητή, των μερών της διαφοράς και των νομικών τους παραστατών (δηλαδή των δικήγορων) κι εκεί τα μέρη ενημερώνονται αντικειμενικά και πλήρως για τον θεσμό από έναν ουδέτερο, αμερόληπτο τρίτο7: τον διαμεσολαβητή. Επιπρόσθετα, τα μέρη μπορούν να διερευνήσουν τη δυνατότητα να αναζητηθούν πιθανές λύσεις στις διαφωνίες τους κι έτσι να οδηγηθούν στην επίλυση της διαφοράς τους δίχως να χρειαστεί να καταφύγουν στην δικαστική οδό.
οφέλη και βασικές αρχές
Ο διαμεσολαβητής ενημερώνει τα μέρη για τα οφέλη που μπορεί να προσφέρει το ασφαλές περιβάλλον της διαμεσολάβησης καθώς και για τις βασικές αρχές που διέπουν τη διαδικασία. Ποιες είναι αυτές οι αρχές; Το απόρρητο8, η εχεμύθεια9, η εμπιστευτικότητα10, η ιδιωτική αυτονομία11 των μερών αλλά και η ουδετερότητα κι η αμεροληψία12 του διαμεσολαβητή. Όλα αυτά, μέσα σε ένα περιβάλλον όπου είναι απαλλαγμένο από αυστηρούς δικονομικούς τύπους κι όπου κάθε μέρος έχει την ευκαιρία να συνομιλεί με τον διαμεσολαβητή και σε κατ’ιδίαν συναντήσεις σε μια διαδικασία δίχως την τήρηση πρακτικών13.
πρακτική ματιά στο πρόβλημα
Μέσα στη διάρκεια της ΥΑΣ, τα μέρη μπορούν να απευθύνουν ερωτήματα στον διαμεσολαβητή: τόσο γενικής φύσης όσο και συγκεκριμένα για την διαφορά που έχει ανακύψει και τους απασχολεί. Έτσι, τα μέρη και οι νομικοί τους παραστάτες δύνανται να (επαν)εξετάσουν τα δεδομένα σε μια επιπλέον βάση: αυτή της εναλλακτικής επίλυσης της διαφοράς τους. Σε πολλές περιπτώσεις, μια δεύτερη ευκαιρία είναι αρκετή για να (ξανα)δώσει μια λιγότερο αγχωτική και περισσότερο λυτρωτική οπτική γωνία στο πρόβλημα: κάτι που μπορεί να οδηγήσει τα μέρη στην προσπάθεια επίλυσης της διαφοράς τους με γνώμονα τις πραγματικές τους ανάγκες.
ολοκλήρωση της ΥΑΣ
Όταν ολοκληρωθεί η συνεδρία η αρχική, ο διαμεσολαβητής συντάσσει ένα έγγραφο που ονομάζεται πρακτικό περάτωσης της ΥΑΣ14. Μετά την ολοκλήρωση της ΥΑΣ τα μέρη έχουν τη δυνατότητα είτε να συνεχίσουν τον αγώνα στις δικαστικές αίθουσες είτε να καταφύγουν στη διαδικασία της διαμεσολάβησης15. Η τυχόν συμφωνία που ίσως αργότερα προκύψει αποτελεί καρπό της κοινής αποδοχής των μερών, τα οποία συμφώνησαν σε συγκεκριμένες προτάσεις σε σχέση με τη διαφορά που τους ταλαιπωρούσε. Είναι μια ‘νίκη’ για αμφότερες τις πλευρές αφού διασώζεται η σχέση τους, εξοικονομούνται χρήματα και χρόνος αλλά επίσης αποφεύγουν το τεράστιο ψυχικό κόστος και την ταλαιπωρία που συνεπάγεται ένας δικαστικός αγώνας.
επίλογος
Ο νόμος 4640/2019 είναι εδώ για να παράσχει στους Έλληνες πολίτες την ουσιαστική δυνατότητα να δοκιμάσουν την διαμεσολάβηση ως εναλλακτικό τρόπο επίλυσης της διαφοράς τους δίχως την απαλοιφή της δυνατότητας προσφυγής τους στα δικαστήρια. Ένας τρόπος που μπορεί να συνδράμει τα μέγιστα όχι μόνο σε νομικό αλλά και σε ένα ευρύτερο κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο. Κι η ΥΑΣ δεν θα μπορούσε να κάνει κάτι άλλο πέρα από το να κινηθεί προς αυτή την ειρηνική κατεύθυνση για την οποία γεννήθηκε ο Νόμος για τη διαμεσολάβηση.
- Βλ.εδώ (σελ.17)
- Για την έναρξη ΥΑΣ των οικογενειακών διαφορών εδώ
- Ο πρώτος νόμος για τη διαμεσολάβηση εδώ για σύμπλευση κι εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/52 της Ε.Ε. (δες την εδώ)
- Η ΥΑΣ αναφέρεται στο άρθρο 3§2 του Ν.4640/2019. Όμως, οι διαφορές που υπόκεινται υποχρεωτικά σε αρχική συνεδρία αναφέρονται στο άρθρο 6.
- Βλ. το σχετικό άρθρο 6§1 και 2§7.
- Βλ. την παράγραφο 2 του άρθου 6.
- Άρθρο 13: Αμεροληψία-Ανεξαρτησία-Ουδετερότητα (του διαμεσολαβητή)
- Απόρρητο: στα άρθρα 5 & 16.
- Εχεμύθεια: στα άρθρα 15, 16 & 17(πειθαρχικά)
- Εμπιστευτικότητα: στα άρθρα 2 (ορισμός), 5§5 & 7.
- Ιδιωτική αυτονομία: στα άρθρα 2 & 15.
- Ουδετερότητα κι αμεροληψία διαμεσολαβητή: άρθρο 13.
- Στο 5§5 για τη μη τήρηση πρακτικών.
- Για το πρακτικό περάτωσης: άρθρο 7§4
- Βλ. 7§7
