Η ιδέα της Επανορθωτικής Δικαιοσύνης έχει αναπτυχθεί από εκατοντάδες χρόνια. Πολλοί αυτόχθονες πληθυσμοί κυρίως στην Αμερική, στην Αφρική και στην Ωκεανία θεωρούσαν ότι μια παραβατική-εγκληματική συμπεριφορά αποτελούσε αντικείμενο που αφορούσε ολόκληρη την κοινότητα. Είχαν την διαίσθηση να αντιληφθούν ότι το έγκλημα έχει όχι μόνο αποτελέσματα και προεκτάσεις στο θύμα και στον δράστη αλλά στο κάθε ενεργό μέλος της κοινότητας προσωπικά. Επιπρόσθετα, εκτός από τα αποτελέσματα, η κάθε παραβατική συμπεριφορά εκπηγάζει από κάπου. Αυτές τις ρίζες της παράβασης, οι πρώτοι λαοί (First Nations) με διάφορα πρωτόγονα -αλλά και τόσο εξελιγμένα ταυτόχρονα- μοντέλα αγκάλιαζαν σαν ένα ‘όλον’ τον δράστη, το θύμα και τους οικείους τους και επιδίωκαν με τον ειλικρινή διάλογο να επουλώσουν τα τραύματα και να επικουρήσουν τις ανάγκες που θα εκφράζονταν.
Το συγκεκριμένο βιβλίο με τον τίτλο “Το μικρό βιβλίο των Συνεδριών των Οικογενειακών Ομάδων” (συντομογραφικά: ΣΟΟ) περιγράφει, αναλύει και κρίνει τη μέθοδο αυτή όπως εφαρμόστηκε και εφαρμόζεται στη Νέα Ζηλανδία. Αυτοί που πρώτοι εφάρμοσαν τη μέθοδο ήταν οι αυτόχθονες της Νέας Ζ
ηλανδίας (φυλές όπως οι Μαορί, οι Χάπου, οι Ίγουι και άλλοι). Από τα τέλη του 1970 και ως το 1988 σε αρκετά σημεία στη χώρα άρχισαν να εφαρμόζονται δειλά-δειλά αρκετές τέτοιες ΣΟΟ. Ο βαθμός της επούλωσης των τραυμάτων και η αποκατάσταση των πληγέντων σχέσεων πρόσθεσε δημοσιότητα στην μέθοδο γεγονός που οδήγησε στην ενσωμάτωση της διαδικασίας των ΣΟΟ στη νεοζηλανδική νομοθεσία το 19891 ως τον βασικό τρόπο αντιμετώπισης των ανήλικων δραστών.
Συγγραφείς του βιβλίου αυτού είναι οι παγκοσμίου φήμης Allan McRae και Howard Zehr, άνθρωποι που πρωτοστάτησαν στο κίνημα της Επανορθωτικής Δικαιοσύνης ήδη από τη δεκαετία του 1970. Το βιβλίο είναι διαρθρωμένο και δομημένο σε έξι κεφάλαια. Μεταξύ άλλων, αναφέρεται στους εφτά ξεκάθαρους στόχους των συνεδριών αλλά και τις εφτά βασικές αρχές που λειτουργούν ως κανόνες που υποβοηθούν στην αποτελεσματικότητα των ΣΟΟ. Σε αντίθεση με άλλα προγράμματα και μοντέλα Επανορθωτικής Δικαιοσύνης που συνάπτονται με τα δικαιικά συστήματα, οι ΣΟΟ της Ν.Ζηλανδίας διαμορφώνουν εξ ολοκλήρου το αποτέλεσμα ή τη συμφωνία κι όχι μόνο την αποκατάσταση. Και το απίθανο είναι ότι το πραγματοποιούν αυτό με απόλυτη ομοφωνία κι όχι με μια τυπική πλειοψηφία ή με τη διαταγή ενός οργάνου με αυξημένη τυπική ισχύ. Το θύμα, ο δράστης, τα μέλη της οικογένειας, ο δικηγόρος (συνήγορος) του δράστη ή ακόμη και ο αστυνόμος μπορούν να υποβάλλουν βέτο αν έστω κι ένας από αυτούς δεν είναι ικανοποιημένος από τη συμφωνία που πρόκειται να δημιουργηθεί.
Σε επόμενα κεφάλαια οι συγγραφείς αναλύουν κι επεξεργάζονται τα βήματα της διαδικασίας ως το σχηματισμό του πλάνου της συμφωνίας (αν αυτή προκύψει). Το πλάνο έχει τέσσερις βασικούς άξονες-κανόνες: 1) την αποκατάσταση της πληγής του θύματος, 2) την ‘επιστροφή’ (κάποιο είδος συνεισφοράς) προς την κοινότητα, 3)την αντιμετώπιση των κρυμμένων αιτιών (που δεν φαίνονται με την πρώτη ματιά) και είχαν οδηγήσει στην διάπραξη της παραβατικής συμπεριφοράς, και, 4) την εξασφάλιση ότι ο νεαρός δράστης θα έχει την υποστήριξη που θα χρειαστεί για να τιμήσει τις υποχρεώσεις του μετά τη συμφωνία: δηλαδή, τις ενέργειες στις οποίες θα πρέπει να προβεί.
Από το πνεύμα του βιβλίου αντιλαμβάνεται ο αναγνώστης ότι οι ΣΟΟ είναι πιο αποτελεσματικές ως μέρος μιας συλλογικής, κοινής προσπάθειας. Η ροή του λόγου των δύο συγγραφέων είναι εντελώς φυσική. Ο λόγος τους είναι φλογερός, τα επιχειρήματά τους συνδέονται με αληθινά παραδείγματα από ΣΟΟ που έλαβαν χώρα. Επίσης, αντικατοπτρίζουν την εξαιρετική δουλειά που οι συγγραφείς έχουν κάνει στην χώρα της Ν.Ζηλανδίας αλλά επίσης και το πόσο αγκάλιασαν οι πολίτες της χώρας αυτόν τον θεσμό: τόσο σε νομοθετικό όσο και σε επίπεδο καθημερινής συμβίωσης. Μάλιστα, στη Ν.Ζηλανδία ακόμη και σήμερα2 οι ΣΟΟ παραμένουν ως ο βασικός τρόπος επίλυσης των παραβατικών συμπεριφορών των ανηλίκων δραστών.
Το βιβλίο αριθμεί (στην έκδοση του 2015 που εμείς διαβάσαμε) 77 σελίδες. Κυκλοφορεί στην αγγλική γλώσσα από τις εκδόσεις Good Books και η ιστοσελίδα μας art of mediation το προτείνει ένθερμα.
