Απ’το ψυχολογικό προφίλ του James Donovan αντιλαμβανόμαστε, μεταξύ άλλων, δύο σημαντικές δεξιότητες: την ορθή κρίση και το σεβασμό. Παίρνοντας τις σωστές αποφάσεις μέσα στη δίνη μπερδεμένων συμφερόντων και τρομερών συγκρούσεων, έχει τη δυνατότητα να προχωρεί βάσει του πλάνου που είχε χαράξει στο μυαλό του. Μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις βασισμένες στη γνώση αλλά και στην ικανότητά του να μην παρεκκλίνει απ’τις βασικές αξίες. Ο σεβασμός είναι ηγετική δεξιότητα. Οι άνθρωποι, όταν εμπλέκονται σε μια σύγκρουση, πολύ συχνά αρχίζουν να συμπεριφέρονται καταστροφικά μόνο και μόνο για να κερδίσουν σεβασμό. Σκεφθείτε, για παράδειγμα, ο Donovan να παρασυρόταν απ’τα συναισθήματα της στιγμής. Μπορείτε να φανταστείτε το αποτέλεσμα; Σίγουρα μια άνευ προηγουμένου πόλωση η οποία θα τύφλωνε τα μέρη και σίγουρα θα οδηγούνταν σε καταστροφικό φινάλε με απίστευτης έκτασης συνέπειες σε διακρατικό επίπεδο.
Η ορθή κρίση είναι συνώνυμο και με ένα πολύ απαραίτητο διαπραγματευτικό εργαλείο: αυτό της “προοπτικής της μεγάλης εικόνας” ή αλλιώς “the big picture perspective” όπως έχει καθιερωθεί σαν διεθνής όρος. Ο διαπραγματευτής οφείλει να φροντίζει να μην χάνεται στις λεπτομέρειες. Να κάνει ένα αόρατο διάλειμμα. Να απομακρύνεται για λίγο απ’την ένταση της στιγμής αγωνιζόμενος να διατηρήσει τη “μεγάλη εικόνα” στο μυαλό του.
Το εργαλείο της “προοπτικής της μεγάλης εικόνας” ομοιάζει και μ’ένα ακόμη εργαλείο το οποίο διαφαίνεται μέσα απ’την πλοκή της ταινίας. Ο Tom Hanks λέει σε μια στιγμή στον πράκτορα της CIA πως οι Ρώσοι πιστεύουν πως ο συλληφθείς πράκτοράς τους Abel έχει “σπάσει” κι άρα έχει διαρρεύσει σημαντικές απόρρητες πληροφορίες. Δηλαδή, μπαίνει στον τρόπο σκέψης της άλλης πλευράς. Οι πιο επιτυχημένοι διαπραγματευτές βλέπουν τις διαπραγματεύσεις με την προοπτική της άλλης πλευράς. Μπαίνουν δηλαδή στην οπτική γωνιά του αντίπαλου στρατοπέδου.
Εδώ, αξίζει να αναφερθεί και το σωστό ένστικτο και η διαίσθηση του James Donovan. Πριν ακόμη αναλάβει χρέη διαπραγματευτή, πολύ πριν την έκδοση της πρωτόδικης απόφασης, μιλώντας με τον δικαστή Byers του αναφέρει τη σκοπιμότητα της μη θανάτωσης του πελάτη του (πράκτορα Abel) καθώς αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν διαπραγματευτικό όπλο αν μελλοντικά κάποιος αμερικανός πράκτορας ή στρατιώτης συλληφθεί απ’τις σοβιετικές αρχές. Ένας καλός διαπραγματευτής οφείλει να αξιολογεί σωστά τις καταστάσεις, τις πράξεις, τις κινήσεις της άλλης πλευράς πριν καν συμβούν. Διότι, όπως προκύπτει και από το περίφημο μοντέλο των “Εννέα σταδίων κλιμάκωσης των συγκρούσεων” του Glasl, όσο αφήνεις την κατάσταση να ξεφεύγει άλλο τόσο δύσκολο γίνεται να επανέλθεις. Άρα, αξίζει να υπολογίζεις εκ των προτέρων, να προβλέπεις το τι μπορεί να συμβεί.
Κλείνοντας αυτό το αφιέρωμα στις διαπραγματεύσεις, αξίζει να αναφέρουμε πως η σωστή ερώτηση σε μια διαπραγμάτευση που ολοκληρώθηκε δεν είναι το “αν πήρες την τιμή που επιδίωκες”, το “αν έλαβες την ποσότητα ή την ποιότητα που προσδοκούσες”. Δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία το αν “έκανες μια επιτυχημένη διαπραγμάτευση”. Η σωστή ερώτηση είναι: “Ήσουν επιτυχημένος σ’όλη τη διαδικασία”. Αυτό είναι που μετράει εν τέλει. Και, ναι, ο James Donovan ήταν απόλυτα πετυχημένος καθ’όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, υπερνικώντας με νηφαλιότητα και ηρωισμό κάθε εμπόδιο υπαρκτό.
Η “Γέφυρα των κατασκόπων” είναι μια ταινία-ποίημα, ένα αριστούργημα από κάθε άποψη: σκηνοθεσίας, πλοκής, μουσικής επένδυσης, απόδοσης των ηθοποιών, ενδιαφέροντος κλπ. Αξίζει να την απολαύσει κανείς είτε έχει γνώσεις διαπραγματεύσεων είτε όχι. Πιστεύω πως μέσα στο πέρασμα των χρόνων θα μείνει αξιομνημόνευτη. Ας ευχαριστήσουμε και τον Tom Hanks που με την ασύγκριτη υποκριτική του ικανότητα, έφερε ξανά στην επιφάνεια τη δυναμική, την αξία και τη χρησιμότητα των διαπραγματεύσεων στη ζωή μας.
