Η Δήμητρα Μουσιώλη είναι Δικηγόρος και Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια, εξειδικευμένη στην οικογενειακή διαμεσολάβηση, τη διαμεσολάβηση διαζυγίου και χωρισμού γονέων και στη σχολική διαμεσολάβηση.
Τι ήταν αυτό που σε οδήγησε ν’ασχοληθείς με τη διαμεσολάβηση;
Το ότι τελικά δεν ήθελα να είμαι κάτι άλλο. Εκείνο που σίγουρα ήξερα ήταν ότι ήθελα να ακούω τους ανθρώπους. Να τους βοηθώ με τρόπο που η ζωή τους θα βελτιωνόταν, οι σχέσεις τους δε θα τραυματίζονταν αλλά θα εξελίσσονταν μέσα σε ανθρώπινες συνθήκες. Και όταν, πριν κάποια χρόνια, έφυγα για την Αγγλία και γνώρισα από κοντά τον θεσμό της διαμεσολάβησης, απλά ένιωσα ότι βρήκα αυτό που έψαχνα.
Θα’θελες να μας πεις λίγο περισσότερα για την διαμεσολάβηση στο Ηνωμένο Βασίλειο και για το πώς βλέπει ο κόσμος εκεί τον θεσμό;
Παρόλο που η διαμεσολάβηση λειτουργεί τα τελευταία 30 περίπου χρόνια εδώ στην Αγγλία, μόλις πριν λίγα χρόνια έγινε υποχρεωτική η προσφυγή σε αυτήν σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Στην περίπτωση ενός διαζυγίου, για παράδειγμα, το ζευγάρι είναι υποχρεωμένο προτού φέρει την υπόθεση στα δικαστήρια, πρώτα να ενημερωθεί για τη διαδικασία της διαμεσολάβησης παίρνοντας μέρος στο λεγόμενο Mediation Information (Intake) and Assessment Meeting (MIAM) όπου ο διαμεσολαβητής από τη μια ενημερώνει τα ενδιαφερόμενα μέρη για τη διαδικασία, για το ρόλο που ο ίδιος θα έχει, για τα θέματα που μπορούν να επιλυθούν στη διαμεσολάβηση αλλά και από την άλλη ελέγχει κατά πόσο τα μέρη είναι κατάλληλα να συμμετέχουν στη διαδικασία αυτή.
Επιπλέον το κράτος για να υποστηρίξει το θεσμό παρέχει νομική βοήθεια (legal aid) στους πολίτες εκείνους που βρίσκονται σε χαμηλή μισθολογική κλίμακα καλύπτοντας τα έξοδα των συνεδριών τους. Πολύ σημαντικό ρόλο τέλος στη διάδοση της διαμεσολάβησης στην Αγγλία έχουν και τα Community Centres που είναι διάσπαρτα σε όλη τη χώρα και τα οποία συμβάλλουν σημαντικά στην καλύτερη λειτουργία των τοπικών κοινωνιών παρέχοντας υπηρεσίες Κοινοτικής Διαμεσολάβησης δωρεάν.
Πώς επέλεξες ν’ασχοληθείς με την οικογενειακή διαμεσολάβηση;
Λόγω της άμεσης επαφής μου με τις οικογένειες βλέπω πόσο καταστροφικό μπορεί ένα διαζύγιο να είναι αν οι γονείς αποφασίσουν να το δουν ως μια κατάσταση πολέμου και πράξη εκδίκησης. Σε ένα τέτοιο απειλητικό περιβάλλον λοιπόν τα παιδιά γίνονται οι ενδιάμεσοι, οι διαιτητές, οι «ενήλικες» που πρέπει να φροντίζουν εκείνα πια τους γονείς τους, που αναγκάζονται να λένε ψέματα για να μην πυροδοτήσουν ακόμα έναν καβγά ανάμεσα τους. Τα παιδιά αυτά τα βαραίνει συναισθηματικό στρες με απίστευτες επιπτώσεις στον μέσα τους κόσμο που κάποια στιγμή εκδηλώνεται και προς τα έξω.
Στην ερώτηση, λοιπόν, “γιατί οικογενειακή διαμεσολαβήτρια;” η απάντηση είναι για να δώσω πίσω το χαμόγελο στα παιδιά βοηθώντας τους γονείς τους αν όχι να συμπαθούν ο ένας τον άλλον τουλάχιστον να γίνουν λειτουργικοί και υπεύθυνοι ώστε να φέρουν εις πέρας την αποστολή τους.
Πώς επηρεάζονται τα παιδιά από μια οικογενειακή διαμεσολάβηση;
Η απόφαση των γονιών να προσφύγουν στη διαμεσολάβηση έχει μόνο ευεργετικά αποτελέσματα στη ψυχοσύνθεση των παιδιών, ακόμη και αν δεν ολοκληρώσουν τη διαδικασία. Και μόνο η συνθήκη ότι αυτοί οι δυο άνθρωποι κάθισαν δίπλα-δίπλα και μοιράστηκαν σκέψεις, φόβους και συναισθήματα (ίσως και για πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό διαμάχης) αυτό από μόνο του θα αποδειχθεί σε πολλές περιπτώσεις βοηθητικό στο να αλλάξει ο τρόπος που μέχρι τότε έβλεπαν τα πράγματα.
Επιπλέον η διαμεσολάβηση δίνει μια πολύ σημαντική δυνατότητα: να ακουστεί η φωνή των παιδιών. Και μπορεί αυτή η δυνατότητα να υπάρχει και στη δικαστηριακή διαδικασία, όμως σε καμία περίπτωση δε γίνεται μέσα στο ασφαλές και προστατευμένο περιβάλλον που η διαμεσολάβηση μπορεί να παρέχει, με τον κατάλληλα εκπαιδευμένο οικογενειακό διαμεσολαβητή που θα έχει εξειδικευτεί στο κομμάτι αυτό, με τη συγκατάθεση των γονιών όσο και του ίδιου του παιδιού, με συζήτηση που δε θα θέτει διλήμματα στο παιδί και που δε θα το κάνει να νιώθει φόβο ή ενοχή αλλά που θα διαπνέεται από σεβασμό και ευαισθησία. Και πολλές φορές τα ίδια τα παιδιά κατάφεραν να δώσουν λύσεις που οι γονείς δεν έβλεπαν λόγω της μεταξύ τους σύγκρουσης που θόλωνε την κρίση τους.
Τελικά η διαμεσολάβηση είναι τέχνη;
Οι πέντε κανόνες της τέχνης είναι η τάξη, η ισορροπία, η ενότητα, η αντίθεση και η αρμονία.
Οι πέντε λοιπόν αυτοί κανόνες συνυπάρχουν και σε μια συνεδρία διαμεσολάβησης. Καθ’όλη τη διάρκειά της ο διαμεσολαβητής με περίτεχνο τρόπο ελέγχει τη διαδικασία επιφέροντας την τάξη ανάμεσα στα μέρη όταν εκείνα ξεφεύγουν από το στόχο τους, ισορροπεί ανάμεσα στις αντιθέσεις που τα μέρη θεωρούν ότι έχουν και με περίσσεια προσοχή προσπαθεί να επαναφέρει την ενότητα που χρειάζονται προκειμένου να βρουν τη λύση και να μπορέσουν αρμονικά να συνεχίσουν τη ζωή τους.
Με την έννοια λοιπόν αυτή αλλά και με δεδομένο ότι η τέχνη είναι μια προσπάθεια επικοινωνίας, εξανθρωπισμού, μετάδοσης σκέψεων και συναισθημάτων τότε, ναι, θα λέγαμε ότι η διαμεσολάβηση είναι μια μορφή τέχνης. Μιας τέχνης που, όπως ο Πικάσο συνήθιζε να λέει, ξεπλένει από τη ψυχή τη σκόνη της καθημερινότητας…
Συνέντευξη στον Γιώργο Παπαδόπουλο
