Ένα από τα πιο έντονα βιώματα που έχω από τους Επανορθωτικούς Κύκλους1 που έχω συντονίσει αφορούν την τάση που έχουμε να σπεύδουμε να δίνουμε συμβουλές στους γύρω μας. Ο Κύκλος, ως δομή αλλά και ως βιωματική διαδικασία, βασίζεται στην υπομονή. Σέβεσαι αυτόν που μιλάει, ακούς αυτά που εκφράζει και, όταν έρθει η δική σου σειρά, τότε μοιράζεσαι2 με τους υπόλοιπους συμμετέχοντες όσα επιθυμείς.
Στα πλαίσια του μοιράσματος και της έκφρασης των συναισθημάτων, έχω παρατηρήσει ότι πολλοί άνθρωποι μέσα στον Κύκλο αναφέρονται (ευθέως ή και με τρόπο έμμεσο) σε προβλήματα που τους ταλαιπωρούν: διαπροσωπικά, επαγγελματικά κλπ. Μιλούν για αυτά με πολλή ζωντάνια και ένταση κάποιες φορές. Κι αυτό, ασυναίσθητα οδηγεί τους επόμενους συμμετέχοντες στο να θέλουν να δώσουν τις δικές τους λύσεις ή συμβουλές στο πρόβλημα που μόλις άκουσαν.
Είναι φυσικό (επακόλουθο) το να θες να προτείνεις μια λύση ή να δώσεις μία συμβουλή σε κάποιο πρόβλημα που μόλις άκουσες: σκέφτεσαι τι θα έκανες εσύ σε μια παρόμοια κατάσταση. Εν συνεχεία, την λύση που γεννάται στο μυαλό σου αμέσως επιθυμείς να την προτείνεις σ’αυτόν που αντιμετωπίζει το πρόβλημα. Έτσι, σε καθημερινές συζητήσεις (αλλά και σε πολλούς Κύκλους) θα μπορούσες να ακούσεις: «Εγώ στη θέση σου θα δοκίμαζα το Χ» ή: «Έκανες το Ψ;», ή «Μήπως να άλλαζες το Ω;».
Μέχρι που σε κάποιον πρόσφατο Κύκλο συνέβη το εξής: ένας άνθρωπος, ο οποίος στον προηγούμενο γύρο είχε εκφράσει ένα πρόβλημα που αντιμετώπιζε στο περιβάλλον εργασίας του, παίρνει πάλι στα χέρια του το talking piece (εργαλείο του διαλόγου ή ‘κηρύκειο’) και λέει: «Στον προηγούμενο γύρο εξέφρασα το Χ πρόβλημά μου. Όμως, τώρα θέλω να σας πω ότι όλες αυτές τις συμβουλές και τις προτάσεις σας τις έχω σκεφτεί. Μήνες τώρα αυτό κάνω! Η κατάσταση αυτή με πνίγει εδώ και καιρό».
Αυτό με έκανε να σκεφτώ ότι αντίστοιχα κι εγώ έχω βρεθεί στη θέση του ανθρώπου αυτού. Έχω βρεθεί όμως και στη θέση του ‘βιαστικού συμβουλάτορα’. Ο Επανορθωτικός Κύκλος, χάρη στην αργή του διαδικασία αλλά και την υπομονή που καλλιεργεί, με έκανε να σκεφτώ ότι τελικά αλλού κρυβόταν η σωστή κίνηση. Και αυτή την κίνηση την έκανε μία από τις συμμετέχουσες εκείνου του Κύκλου, σε μεταγενέστερο γύρο: όταν ήρθε η σειρά της, κράτησε το talking piece και για λίγα δευτερόλεπτα έμεινε σιωπηλή. Αμέσως μετά, σήκωσε το βλέμμα της και κοιτώντας στα μάτια όλους τους συμμετέχοντες κι εμένα, μάς είπε: «Νομίζω πως όλοι έχουμε προβλήματα. Κατάλαβα κι εγώ ότι δεν έχει νόημα να σπεύδουμε να βρούμε ή να προτείνουμε λύσεις και συμβουλές. Ίσως, αυτό που θα είχε περισσότερη αξία είναι να ρωτήσουμε ευθέως: ‘Τι μπορώ να κάνω εγώ για να σε βοηθήσω’;».
Αυτή η παρατήρηση ήταν καίρια και άλλαξε αμέσως τη δυναμική εκείνου του Κύκλου. Ο άνθρωπος αυτός που πριν είχε εκφράσει τη δυσαρέσκειά του (επειδή οι περισσότεροι έσπευδαν να του προτείνουν λύσεις), τώρα αναθάρρησε, άλλαξε κάτι μέσα του. Κι όταν ο Κύκλος ολοκληρώθηκε, τόσο στον ίδιο όσο και στους υπόλοιπους συμμετέχοντες είχε επέλθει μία κάθαρση, μια ηρεμία.
Μην προσπαθείς να δώσεις συμβουλές. Δεν δείχνεις έτσι ούτε συμπάθεια ούτε ενσυναίσθηση. Αν μπορούσαμε να το βλέπαμε κι από μια ακόμη πλευρά, θα λέγαμε ότι εκείνος που θέλει να προσφέρει λύσεις ή να πει τη δική του προσφορά/προτίμηση/εκδοχή, μάλλον δεν άκουγε ειλικρινά3: άκουγε και ταυτόχρονα δούλευε μέσα του ήδη την απάντηση που θα έδινε.
Κάπου στο γεροντικό3, ένας νέος μοναχός ρώτησε τον σπουδαίο ασκητή αββά Ποιμένα: ‘Αν δω κάτι, θεωρείς σωστό να πω την γνώμη μου γι’αυτό;’ Κι ο ασκητής του απαντά: ‘Παιδί μου, είναι γραμμένο ότι όποιος εκφράσει γνώμη πριν του δώσουν το λόγο, προδίδει αμυαλοσύνη. Αν σε ρωτήσουν, μίλησε. Αν όχι, σώπαινε’. Αυτό ας κάνουμε κι εμείς: Ας είμαστε καλοί ακροατές. Ας δείχνουμε το σεβασμό και την αγάπη μας ακούγοντας αυτά που θέλει ο συνομιλητής μας να μας πει. Αυτό αποτελεί πολύ ουσιώδη και γνήσια μορφή διαλόγου.
__________________________________________________________________________________________________
- Αν δεν γνωρίζεις τι είναι οι Επανορθωτικοί Κύκλοι, διάβασε πρώτα εδώ και μετά συνέχισε με το παρόν άρθρο.
- Εδώ, ας σημειώσουμε και πάλι ότι δεν είναι υποχρεωτικό να μιλήσεις
- Βλέπε εδώ
- Γεροντικό: Βιβλίο όπου αναφέρονται αρκετές ωφέλιμες ιστορίες και διηγήσεις από τη ζωή και τους ασκητικούς αγώνες των μοναχών-ασκητών που εγκαταβιούσαν στις ερήμους.
